NexFuture (05/11/2025): Một nghịch lý đáng báo động đang diễn ra: Về mặt địa chất, hành tinh của chúng ta lẽ ra phải đang trong thời kỳ mát mẻ của một Kỷ Băng Hà. Thay vào đó, chúng ta vừa trải qua năm 2024 - năm được xác nhận là nóng nhất Trái Đất từng trải qua trong 125.000 năm qua.
Một báo cáo khoa học mới cảnh báo rằng hành tinh đang "bên bờ vực" sụp đổ môi trường, và nhân loại đang nhanh chóng hết thời gian để thay đổi hướng đi.
Bảng "Xét nghiệm Sức khỏe" Hành tinh: 22/34 chỉ số ở mức báo động đỏ
Nghiên cứu, được dẫn dắt bởi Đại học Bang Oregon và công bố trên tạp chí BioScience, đã đưa ra một bức tranh toàn cảnh đáng lo ngại. Các nhà khoa học đã theo dõi 34 chỉ số quan trọng về "sức khỏe" của hành tinh và phát hiện ra rằng 22 trong số 34 chỉ số đã chạm mức cực đoan kỷ lục.
Những chỉ số nguy cấp này bao gồm:
Mức khí nhà kính: Nồng độ CO2, mêtan và N2O trong khí quyển tiếp tục tăng vọt.
Nhiệt độ đại dương: Các đại dương, vốn hấp thụ hơn 90% nhiệt lượng dư thừa, đang ở mức nóng chưa từng thấy.
Mất rừng và băng tan: Tốc độ tan chảy của các tảng băng ở Greenland và Nam Cực, cùng với việc mất các khu rừng nhiệt đới, đang diễn ra nhanh chóng.
Báo cáo cho biết, quỹ đạo hiện tại của Trái Đất phản ánh trạng thái "vượt ngưỡng sinh thái", nghĩa là các hệ thống tự nhiên đang bị suy thoái nhanh hơn khả năng chúng có thể phục hồi.
Vòng lặp tự hủy: Tại sao mọi thứ đang tồi tệ đi nhanh hơn?
Điều nguy hiểm nhất không phải là các kỷ lục bị phá vỡ, mà là việc chúng ta đang kích hoạt các "vòng lặp tự củng cố" (self-reinforcing cycles). Đây là lúc Trái Đất bắt đầu tự làm mình nóng lên mà không cần thêm tác động của con người.
Băng tan: Băng trắng phản chiếu ánh mặt trời. Khi băng tan, nó để lộ ra đại dương hoặc đất sẫm màu hơn, vốn hấp thụ nhiều nhiệt hơn, dẫn đến băng tan nhanh hơn nữa.
Cháy rừng: Nhiệt độ cao kỷ lục và hạn hán (như đã thấy trong năm 2024) làm gia tăng các vụ cháy rừng quy mô lớn. Cháy rừng giải phóng một lượng CO2 khổng lồ, lại tiếp tục gây ra hiệu ứng nhà kính, làm nhiệt độ tăng cao hơn.
Các nhà khoa học cảnh báo những vòng lặp này đang đe dọa làm mất ổn định vĩnh viễn hệ thống khí hậu toàn cầu.
Tia hy vọng: Vẫn còn con đường, nếu chúng ta hành động ngay
Bất chấp những cảnh báo nghiêm trọng, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng vẫn còn một con đường phía trước. Báo cáo kêu gọi hành động khẩn cấp, tập trung vào hai mũi nhọn hiệu quả nhất:
Phi carbon hóa mạnh mẽ: Cắt giảm quyết liệt việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch.
Mở rộng năng lượng tái tạo: Tăng tốc đầu tư vào năng lượng mặt trời và gió.
Và đã có những "tia hy vọng le lói" cho thấy sự thay đổi là có thể:
Tại Brazil: Nạn phá rừng ở Amazon đã giảm mạnh trong năm 2024, một chiến thắng lớn cho "lá phổi" của hành tinh.
Trên thế giới: Một số quốc gia đã thành công trong việc loại bỏ hoàn toàn than đá khỏi mạng lưới năng lượng của họ.
Khi Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu (COP30) đang đến gần, các nhà nghiên cứu kêu gọi các nhà lãnh đạo toàn cầu phải có những hành động táo bạo, tương xứng với quy mô của cuộc khủng hoảng.
"Hy vọng đến từ khả năng phục hồi của tự nhiên và sự khéo léo của con người," đồng tác giả William Ripple kết luận. "Các hệ thống Trái Đất có thể phục hồi nếu chúng ta cho chúng cơ hội."
Thế Anh
