NexFuture (03/11/2025): Bệnh giác mạc chóp có thể gây mất thị lực không thể phục hồi, nhưng việc xác định ai cần điều trị ngay là một "canh bạc". Giờ đây, một công cụ AI mới có thể dự đoán chính xác nguy cơ, chấm dứt nhiều năm theo dõi không chắc chắn và cứu vãn tầm nhìn cho hàng ngàn bệnh nhân trẻ.
Một công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) mới có thể giúp các bác sĩ xác định bệnh nhân nào mắc bệnh giác mạc chóp (keratoconus) cần được điều trị khẩn cấp, qua đó ngăn ngừa nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn.
Giác mạc chóp là một tình trạng mà giác mạc (lớp trong suốt phía trước mắt) bị mỏng đi và phình ra thành hình nón, thay vì giữ dạng vòm cầu bình thường. Bệnh thường bắt đầu ở lứa tuổi thanh thiếu niên hoặc đầu tuổi trưởng thành và có thể dẫn đến thị lực bị méo mó nghiêm trọng.
Hiện nay, phương pháp can thiệp sớm bằng "liên kết chéo giác mạc" (corneal cross-linking) có thể làm chậm hoặc ngừng sự tiến triển của bệnh bằng cách làm cứng mô giác mạc.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất từ trước đến nay là bác sĩ không thể biết chắc chắn bệnh nhân nào sẽ diễn biến nặng nhanh và cần can thiệp ngay, hay bệnh nhân nào sẽ ổn định và chỉ cần theo dõi. Điều này buộc bệnh nhân phải trải qua nhiều năm theo dõi trong tâm trạng không chắc chắn.
AI "Nhìn thấu" Tương lai Giác mạc
Để giải quyết vấn đề này, các nhà nghiên cứu từ Đại học College London (UCL) và Bệnh viện Mắt Moorfields danh tiếng ở Anh đã phát triển một mô hình AI.
Họ đã "huấn luyện" thuật toán này bằng cách phân tích một bộ dữ liệu khổng lồ gồm 36.673 bản quét OCT (chụp cắt lớp quang học, một kỹ thuật hình ảnh mắt chi tiết) từ 6.684 bệnh nhân.
Kết quả thật ấn tượng:
Chỉ cần sử dụng các bản quét ban đầu của bệnh nhân, AI đã có thể phân loại chính xác khoảng hai phần ba (2/3) số bệnh nhân vào nhóm nguy cơ thấp (có thể theo dõi an toàn) và một phần ba (1/3) vào nhóm nguy cơ cao (cần điều trị sớm).
Khi AI được cung cấp thêm dữ liệu từ các lần tái khám sau đó, độ chính xác của nó trong việc dự đoán diễn biến bệnh đã tăng vọt lên đến 90%.
Chấm dứt Nhiều năm Chờ đợi trong Lo âu
Tiến sĩ Shafi Balal, tác giả cấp cao của nghiên cứu, cho biết: "Nghiên cứu này cho thấy chúng ta có thể sử dụng AI để dự đoán bệnh nhân nào cần được điều trị và bệnh nhân nào có thể được theo dõi an toàn."
Phát hiện này có ý nghĩa vô cùng to lớn:
Giải tỏa tâm lý: Bệnh nhân không còn phải sống trong nhiều năm không chắc chắn, lo lắng không biết khi nào thị lực của mình sẽ xấu đi.
Giảm tải y tế: Giảm bớt các cuộc hẹn tái khám không cần thiết, giúp bệnh nhân tiết kiệm thời gian và chi phí.
Tối ưu nguồn lực: Cho phép các hệ thống y tế công cộng (như bệnh viện) tập trung nguồn lực quý giá của mình vào những bệnh nhân có nguy cơ cao nhất.
Tương lai của AI trong Nhãn khoa
Ngoài bệnh giác mạc chóp, nhóm nghiên cứu đặt mục tiêu áp dụng mô hình AI này cho các bệnh lý về mắt khác, bao gồm các bệnh mắt di truyền, bệnh tăng nhãn áp (glaucoma), và thoái hóa hoàng điểm.
Một nỗ lực tương tự ở Hà Lan cũng đang khám phá việc sử dụng AI để tầm soát sớm bệnh tăng nhãn áp và thoái hóa hoàng điểm ngay tại các cơ sở chăm sóc ban đầu (như phòng khám đa khoa), trước khi bệnh nhân cần phải đến gặp bác sĩ chuyên khoa.
Thế Anh
