NexFuture (06/12/2025): Một bước ngoặt chấn động vừa diễn ra tại thung lũng Silicon: Meta (công ty mẹ của Facebook) chính thức ký hàng loạt thỏa thuận trả tiền bản quyền cho Fox News, CNN và nhiều hãng tin lớn. Động thái này không chỉ đánh dấu sự thay đổi chiến lược 180 độ của Mark Zuckerberg mà còn được xem là tín hiệu "đầu hàng" trước áp lực bảo vệ bản quyền ngày càng gắt gao dưới thời Tổng thống Donald Trump.
 |
| Ceo Mark Zuckerberg |
Trong nhiều năm qua, Meta từng kiên quyết từ chối trả phí cho các nhà xuất bản tin tức, thậm chí sẵn sàng chặn nội dung báo chí tại một số quốc gia. Tuy nhiên, cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI) và bối cảnh chính trị mới tại Washington đã buộc gã khổng lồ công nghệ này phải thay đổi luật chơi.
1. Chi Tiết Thỏa Thuận: Meta AI Sẽ "Thông Minh" Hơn Nhờ Tin Tức Chính Thống
Theo công bố mới nhất, Meta đã đạt được thỏa thuận cấp phép nội dung với một danh sách dài các "ông lớn" trong ngành truyền thông. Mục tiêu cốt lõi là cho phép chatbot Meta AI truy cập, sử dụng và trích dẫn bài viết của các đối tác này để trả lời người dùng theo thời gian thực (real-time).
Danh sách đối tác "khủng" bao gồm:
Reuters (đã ký từ 2024)
Fox News Media (bao gồm Fox News, Fox Sports)
CNN
USA Today & USA Today Network
Le Monde (Pháp)
The Daily Caller
Washington Examiner
People
Điều này có ý nghĩa gì với người dùng? Trước đây, các chatbot AI thường trả lời dựa trên dữ liệu cũ hoặc không rõ nguồn gốc. Với thỏa thuận này, khi bạn hỏi Meta AI về tin tức thời sự, hệ thống sẽ tổng hợp thông tin chính xác từ các nguồn trên và cung cấp liên kết trực tiếp (backlink) về bài viết gốc. Meta khẳng định điều này giúp "đảm bảo tính đa dạng nguồn tin" và giảm thiểu các cáo buộc về thiên vị chính trị.
2. Từ "Cắt Cơm" Đến "Mở Hầu Bao": Sự Thay Đổi Chiến Lược Đầy Bất Ngờ
Để hiểu độ "sốc" của thông tin này, cần nhìn lại lịch sử đối đầu giữa Meta và báo chí:
Năm 2022: Meta bắt đầu cắt giảm các khoản tài trợ cho báo chí.
Năm 2024: Meta thẳng tay đóng cửa mục Facebook News tại Mỹ và Úc.
Scandal tại Canada: Để phản đối luật yêu cầu trả tiền cho báo chí, Meta đã chặn hoàn toàn tin tức trên Facebook và Instagram tại quốc gia này.
Lập trường cũ của Meta rất rõ ràng: Tin tức không mang lại đủ giá trị kinh tế để họ phải trả tiền.
Tuy nhiên, Kỷ nguyên AI đã thay đổi tất cả. Để huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) trở nên thông minh và đáng tin cậy, dữ liệu từ mạng xã hội là không đủ. Meta cần nguồn dữ liệu chất lượng cao, có kiểm chứng và liên tục cập nhật từ báo chí chính thống. Nếu không trả tiền, họ sẽ đối mặt với các vụ kiện bản quyền khổng lồ.
3. "Yếu Tố Trump" Và Áp Lực Pháp Lý Mới
Giới phân tích nhận định, cái bắt tay này không chỉ vì công nghệ, mà còn là bước đi phòng thủ trước chính quyền mới.
Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống JD Vance từ lâu đã chỉ trích Big Tech (các hãng công nghệ lớn) về hai vấn đề:
Thiên vị chính trị: Kiểm duyệt nội dung bảo thủ.
Vi phạm sở hữu trí tuệ: Sử dụng "chùa" nội dung của người khác dưới vỏ bọc "Fair Use" (Sử dụng hợp lý).
Nhiều nhân vật bảo thủ và các nhà lập pháp Cộng hòa đang kêu gọi Tổng thống Trump bác bỏ lập luận "Fair Use" mà Big Tech dùng để lấy dữ liệu huấn luyện AI miễn phí. Bằng việc chủ động ký hợp đồng với cả các hãng tin thiên tả (CNN) và thiên hữu (Fox News, Daily Caller), Mark Zuckerberg dường như đang muốn xoa dịu Washington và chứng minh sự trung lập trước khi các quy định pháp lý siết chặt hơn.
4. Phản Ứng Của Ngành Báo Chí: Một Tương Lai Khả Thi?
Dù Meta giữ kín giá trị hợp đồng, nhưng động thái này được ngành báo chí đón nhận với sự lạc quan thận trọng.
Bà Danielle Coffey, CEO của News/Media Alliance (Hiệp hội đại diện cho hàng trăm cơ quan báo chí), nhận định:
"Các thỏa thuận cấp phép này là bằng chứng rõ ràng cho thấy giá trị của nội dung báo chí. Mô hình trả phí bản quyền là hoàn toàn khả thi nếu luật pháp đảm bảo sự minh bạch và quyền lợi của nhà báo được tôn trọng."
Kết Luận
Việc Meta chấp nhận trả tiền cho Fox News và CNN là một tín hiệu thắng lợi bước đầu cho các nhà xuất bản nội dung trong cuộc chiến với AI. Dù động lực đến từ nhu cầu dữ liệu hay áp lực chính trị thời Trump, kết quả cuối cùng vẫn là một tiền lệ quan trọng: Dữ liệu chất lượng cao không còn miễn phí, và Big Tech buộc phải chia sẻ lợi nhuận với những người tạo ra nội dung.
Nguồn tham khảo: Fox News Digital, AP, Reuters.
Thế Anh
