NexFuture (04/11/2025): Một trong những bí ẩn lớn nhất của khoa học vũ trụ vừa trở nên sâu sắc hơn. Robot tự hành Perseverance của NASA, trong khi đang thực hiện sứ mệnh lịch sử tại miệng hố Jezero trên Sao Hỏa, đã phát hiện ra một hiện tượng mà các nhà khoa học trên Trái Đất không thể giải thích được: Oxy đang xuất hiện và biến mất theo mùa.
Phát hiện này không chỉ là một điều kỳ lạ về khí quyển; nó thách thức tất cả các mô hình hóa học và địa chất mà chúng ta hiện đang có về Hành tinh Đỏ.
"Cú Sốc" Oxy: Chuyện gì đang xảy ra?
Trong nhiều tháng, các cảm biến tinh vi trên tàu Perseverance đã "ngửi" bầu không khí mỏng manh của Sao Hỏa. Dữ liệu gửi về Trái Đất cho thấy một mô hình không thể giải thích được:
Vào mùa xuân và mùa hè trên Sao Hỏa, nồng độ oxy trong miệng hố Jezero đột ngột tăng vọt lên 30% so với mức dự kiến.
Sau đó, khi các mùa thay đổi, lượng oxy dư thừa này biến mất hoàn toàn một cách bí ẩn.
Nói một cách đơn giản, một thứ gì đó đang "thở" ra oxy vào mùa ấm, và sau đó "hít" vào hoặc phá hủy nó khi mùa lạnh đến.
Tại sao đây là một "Vấn đề Lớn"?
Oxy (O2) không phải là một loại khí trơ. Nó là một phân tử có khả năng phản ứng hóa học rất cao. Nó không "tự nhiên" xuất hiện và biến mất mà không có lý do.
Trên Trái Đất, chu kỳ oxy theo mùa rõ ràng như vậy chỉ có một lời giải thích chính: Sự sống.
Thực vật, tảo và vi khuẩn quang hợp hít vào CO2 và thải ra oxy.
Chu kỳ này lên xuống theo mùa, tạo ra các dao động trong khí quyển của chúng ta.
NASA đã rất cẩn trọng khi tuyên bố rằng họ chưa tìm thấy bằng chứng về sự sống. Tuy nhiên, họ cũng thừa nhận một sự thật đáng kinh ngạc: Họ hoàn toàn không thể giải thích các mô hình này chỉ bằng các phản ứng địa chất hoặc hóa học đã biết.
Những giả thuyết đã bị "gạch bỏ"
Điều khiến các nhà khoa học của NASA "đau đầu" là họ đã loại trừ tất cả các nghi phạm thông thường:
Phá vỡ bởi UV: Giả thuyết rằng bức xạ tia cực tím từ Mặt Trời phá vỡ các phân tử (như CO2 hoặc H2O) để giải phóng oxy đã bị loại bỏ. Mô hình này không khớp với tốc độ xuất hiện và biến mất của oxy.
Phản ứng Perchlorate: Đất sao Hỏa rất giàu hóa chất perchlorate, nhưng các phản ứng liên quan đến chúng không thể tạo ra lượng oxy tăng vọt nhanh như vậy.
Sự pha trộn khí quyển: Đây cũng không phải là do gió mang oxy từ nơi khác đến. Các cảm biến cho thấy oxy đang được tạo ra ngay tại địa phương, bên trong miệng hố.
Điều làm tăng thêm sự bí ẩn: Oxy xuất hiện ở chính xác những địa điểm mà Perseverance trước đây đã tìm thấy các phân tử hữu cơ (những viên gạch xây dựng sự sống) và trầm tích của một lòng hồ cổ đại.
Ba giả thuyết "Gây Sốc" còn lại
Khi tất cả các lời giải thích thông thường đều thất bại, chỉ còn lại những khả năng phi thường. Ba lý thuyết chính hiện đang được tranh luận gay gắt:
Sự sống Vi sinh vật (Giả thuyết chấn động nhất): Có thể có sự sống vi sinh vật ẩn sâu dưới bề mặt đất của Sao Hỏa. Vào mùa xuân, khi nhiệt độ ấm lên và có thể có nước mặn lỏng, chúng "thức dậy", bắt đầu quá trình trao đổi chất và thải ra oxy. Đến mùa đông, chúng "ngủ đông" trở lại.
Một Phản ứng Hóa học Lạ: Có thể tồn tại một loại phản ứng hóa học trong đất sao Hỏa mà con người chưa bao giờ biết đến. Một quá trình địa chất kỳ lạ nào đó đang hấp thụ CO2 và giải phóng O2 mà không cần đến sự sống.
Các bể chứa Oxy Cổ đại: Một khả năng khác là các hồ chứa oxy bị đóng băng từ hàng tỷ năm trước đang bị chôn vùi dưới lòng đất. Khi mặt đất ấm lên, các hồ chứa này "tan chảy" và giải phóng khí oxy ra ngoài.
Dấu vết của Trái Đất Sơ khai?
Có lẽ chi tiết hấp dẫn nhất trong toàn bộ phát hiện này là chữ ký của oxy trên Sao Hỏa. Nó không giống với Trái Đất hiện đại. Thay vào đó, nó khớp với các mô hình được thấy trong bầu khí quyển sơ khai của Trái Đất từ rất lâu trước khi thực vật và cây cối phức tạp thống trị hành tinh của chúng ta.
Thời điểm đó, bầu khí quyển của Trái Đất cũng đầy biến động và có thể bị chi phối bởi các dạng vi khuẩn đơn giản.
Perseverance không chỉ tìm thấy đá; nó đã tìm thấy một quá trình năng động, đang hoạt động. Cho dù câu trả lời là sự sống hay một ngành hóa học hoàn toàn mới, thì khám phá tại miệng hố Jezero cũng đảm bảo rằng chúng ta sắp phải viết lại những gì chúng ta biết về các hành tinh.
Thế Anh
