NexFuture (06/11/2025): Nhịn ăn trong 24 giờ nghe có vẻ vô hại, thậm chí là một thói quen của nhiều người. Nhưng bạn có bao giờ tự hỏi, điều gì thực sự xảy ra bên trong cơ thể khi đồng hồ đếm ngược một ngày không có thức ăn? Một mô phỏng khoa học mới đây đã tiết lộ những thay đổi sinh lý đáng kinh ngạc mà cơ thể bạn trải qua trong một ngày nhịn đói.
Đó là một hành trình phức tạp, chuyển cơ thể từ một cỗ máy "đốt đường" sang một lò "đốt mỡ" hiệu quả, và cuối cùng là kích hoạt một cơ chế "dọn dẹp" tế bào đầy mạnh mẽ.
Giai đoạn 1 (0-8 giờ): "Đốt" Nguồn Đường Dự Trữ
Trong vài giờ đầu tiên sau bữa ăn cuối cùng, cơ thể bạn vẫn hoạt động bình thường. Nó sử dụng nguồn năng lượng dễ tiếp cận nhất: glucose (đường) trong máu từ thức ăn bạn vừa nạp vào.
Khi lượng glucose này cạn kiệt, cơ thể bắt đầu lấy glycogen một dạng glucose dự trữ trong gan và cơ bắp—để cung cấp năng lượng cho não bộ và các hoạt động thể chất. Ở giai đoạn này, bạn gần như không cảm thấy khác biệt, ngoại trừ cảm giác đói bắt đầu xuất hiện.
Giai đoạn 2 (8-12 giờ): "Công tắc" Đốt Mỡ Được Kích Hoạt
Đây là lúc mọi thứ trở nên thú vị. Khi kho dự trữ glycogen bắt đầu cạn kiệt, nồng độ insulin (hormone lưu trữ chất béo) trong máu của bạn giảm mạnh.
Sự sụt giảm insulin này giống như một tín hiệu báo động, "ra lệnh" cho cơ thể bật "công tắc" chuyển đổi nhiên liệu. Thay vì tìm kiếm đường, cơ thể bắt đầu tiếp cận nguồn năng lượng dự trữ khổng lồ của nó: mỡ thừa. Các tế bào mỡ bắt đầu giải phóng chất béo vào máu để sử dụng làm năng lượng.
Giai đoạn 3 (12-18 giờ): Trạng thái Ketosis và "Cơn Đói"
Vào khoảng 12 giờ, kho glycogen gần như cạn kiệt hoàn toàn. Não của bạn không thể trực tiếp sử dụng chất béo làm năng lượng, vì vậy gan bắt đầu thực hiện một quá trình tuyệt vời: nó chuyển hóa chất béo thành các hợp chất gọi là ketone.
Đây chính là trạng thái Ketosis. Ketone là một nguồn nhiên liệu thay thế cực kỳ hiệu quả cho não. Đây là lý do tại sao:
Tác động kép: Một số người báo cáo cảm thấy tinh thần minh mẫn, tập trung cao độ khi ở trạng thái ketosis. Tuy nhiên, những người khác có thể trải qua cảm giác mệt mỏi, cáu kỉnh hoặc đau đầu nhẹ khi cơ thể đang thích nghi.
Hormone đói: Cùng lúc đó, mô phỏng cho thấy nồng độ ghrelin (hormone gây đói) tăng vọt. Đây là lý do bạn cảm thấy những cơn đói cồn cào, dữ dội. Cơ thể đang cố gắng thúc đẩy bạn đi tìm thức ăn.
Giai đoạn 4 (18-24 giờ): "Tái Tạo" Tế Bào Bắt Đầu
Khi bạn vượt qua mốc 18 giờ và tiến đến 24 giờ, cơ thể bạn chính thức bước vào trạng thái nhịn ăn nhẹ. Lúc này, một điều kỳ diệu xảy ra ở cấp độ tế bào.
Do thiếu hụt năng lượng từ bên ngoài, các tế bào của bạn kích hoạt một quy trình "tái chế" nội bộ gọi là Autophagy (Tự thực).
Nói một cách đơn giản, các tế bào bắt đầu "dọn dẹp nhà cửa". Chúng săn lùng và "ăn" các thành phần bị hư hỏng, protein lỗi, và các mảnh vụn tế bào không còn hoạt động tốt. Quá trình này giúp loại bỏ rác thải, thúc đẩy sửa chữa tế bào và tái tạo các thành phần mới, khỏe mạnh hơn. Đây được xem là một trong những lợi ích chống lão hóa và phòng ngừa bệnh tật lớn nhất của việc nhịn ăn.
Lợi ích và Rủi ro: Cần Hiểu Rõ Trước Khi Thử
Chỉ trong 24 giờ, cơ thể đã trải qua một sự thay đổi đáng kinh ngạc từ phụ thuộc vào glucose, chuyển sang đốt mỡ, sản xuất ketone và cuối cùng là tự sửa chữa tế bào.
Tuy nhiên, khoa học cũng cảnh báo rằng việc nhịn ăn không phải dành cho tất cả mọi người. Nếu không chuẩn bị hoặc kéo dài, việc nhịn ăn có thể gây căng thẳng cho tim, thận và các cơ quan khác.
Đối với hầu hết người trưởng thành khỏe mạnh, nhịn ăn 24 giờ là việc có thể kiểm soát được. Điều quan trọng nhất là luôn uống đủ nước (nước lọc, trà không đường) để giữ nước và lắng nghe cơ thể bạn.
Hiểu rõ những thay đổi này giúp chúng ta tiếp cận việc nhịn ăn một cách an toàn và thông minh, dù là vì lý do sức khỏe hay thực hành chế độ nhịn ăn gián đoạn. Khoa học vẫn đang tiếp tục khám phá những tác động sâu sắc của việc nhịn ăn đối với sinh lý con người, mở ra những hiểu biết mới về cách cơ thể chúng ta thích nghi khi thức ăn tạm thời không có sẵn.
Thế Anh
