NexFuture (30/10/2025): Sâu bên dưới Thái Bình Dương, Rãnh Mariana là một trong những bí ẩn địa lý vĩ đại nhất hành tinh. Đây không chỉ là điểm sâu nhất mà con người từng biết, mà còn là một thế giới khắc nghiệt đến không tưởng, nơi áp suất có thể nghiền nát kim loại, nhưng sự sống vẫn kiên cường tồn tại theo những cách không ngờ.
Trái Đất vẫn còn ẩn giấu vô số bí mật, và không có bí mật nào sâu thẳm hơn Rãnh Mariana (Mariana Trench). Nằm ở phía đông của Philippines và phía nam Nhật Bản, gần đảo Guam, "vết sẹo" khổng lồ này trên vỏ Trái Đất là một thế giới hoàn toàn khác, thách thức mọi hiểu biết của chúng ta về sự sống.
1. Sâu hơn cả đỉnh Everest
Rãnh Mariana không chỉ sâu, nó sâu đến mức khó tin. Điểm sâu nhất của rãnh, được gọi là Vực thẳm Challenger (Challenger Deep), đạt độ sâu đáng kinh ngạc là 10.916 mét (gần 11 km).
Để dễ hình dung:
Nếu bạn thả đỉnh núi Everest (cao 8.848 mét) xuống Vực thẳm Challenger, đỉnh núi vẫn sẽ bị bao phủ bởi hơn 2 km nước nữa mới chạm tới mặt biển.
Một chiếc máy bay thương mại bay ở độ cao 10.000 mét vẫn chưa thể chạm tới đáy của rãnh.
Chính vì độ sâu và sự khắc nghiệt này, Rãnh Mariana là một trong những nơi cô độc nhất hành tinh. Tính đến nay, số người đã đặt chân lên Mặt Trăng (12 người) còn nhiều hơn số người đã xuống được Vực thẳm Challenger (chỉ một số rất ít).
2. "Máy nghiền" của đại dương: Áp suất 1.000 lần bề mặt
Rãnh Mariana được hình thành như thế nào? Đó là kết quả của một quá trình địa chất mạnh mẽ gọi là "sự hút chìm" (subduction). Mảng kiến tạo Thái Bình Dương khổng lồ đã trượt xuống bên dưới mảng Mariana nhỏ hơn, đẩy đáy đại dương xuống sâu trong hàng triệu năm.
Ở độ sâu gần 11km, áp suất nước là không thể tưởng tượng nổi:
Áp suất ở đáy Vực thẳm Challenger lớn gấp 1.000 lần so với áp suất khí quyển tiêu chuẩn ở mặt nước biển.
Điều này tương đương với việc đặt 100 con voi trưởng thành lên đầu ngón tay của bạn, hoặc sức nặng của 50 chiếc máy bay phản lực jumbo đè lên một người.
Áp suất này sẽ nghiền nát hầu hết các tàu ngầm quân sự thông thường chỉ trong nháy mắt. Chỉ có một vài phương tiện lặn chuyên dụng, được thiết kế bằng vật liệu titan siêu dày, mới có thể chịu đựng được môi trường "địa ngục" này.
[Hình ảnh: Nhà thám hiểm Victor Vescovo hoặc đạo diễn James Cameron bên cạnh tàu lặn chuyên dụng của họ]
3. Sự sống bất chấp địa ngục
Trong một thời gian dài, các nhà khoa học tin rằng không gì có thể sống sót dưới đáy Rãnh Mariana – một nơi tối đen vĩnh cửu, lạnh cóng và áp suất tàn khốc. Nhưng họ đã nhầm.
Sự sống không chỉ tồn tại, mà còn phát triển mạnh mẽ một cách kỳ lạ:
Vi khuẩn hóa tổng hợp: Thay vì quang hợp (dùng ánh sáng Mặt Trời), các cộng đồng vi khuẩn ở đây "ăn" các hóa chất như lưu huỳnh hoặc mê-tan rò rỉ từ vỏ Trái Đất để tạo ra năng lượng.
Sinh vật đơn bào khổng lồ (Xenophyophores): Những sinh vật này, dù chỉ có một tế bào, lại có thể phát triển lớn bằng bàn tay người. Chúng tồn tại bằng cách lọc các hạt vật chất chìm xuống từ trên cao.
Giáp xác và tôm "khổng lồ": Do áp suất cực lớn, một số loài giáp xác (amphipods) ở đây phát triển kích thước lớn bất thường so với họ hàng ở vùng nước nông.
Cá ốc Mariana (Mariana Snailfish): "Ngôi sao" của vực thẳm, đây là loài cá sống ở độ sâu đáng kinh ngạc, khoảng 8.000 mét. Chúng là kẻ săn mồi đỉnh cao trong thế giới của mình, với cơ thể gần như trong suốt, không có vảy và cấu trúc xương linh hoạt để chịu được áp suất.
4. Tại sao Rãnh Mariana lại quan trọng?
Nghiên cứu Rãnh Mariana không chỉ là để chinh phục một kỷ lục. Nó là một "cửa sổ" độc đáo nhìn vào các giới hạn của sự sống và các quá trình vận hành của Trái Đất.
Hiểu về sự sống ngoài Trái Đất: Nếu sự sống có thể tồn tại trong điều kiện khắc nghiệt như vậy, nó mang lại hy vọng cho việc tìm kiếm sự sống ở những nơi khắc nghiệt khác trong vũ trụ, chẳng hạn như trên các mặt trăng băng giá của Sao Mộc hoặc Sao Thổ.
Hiểu về Địa chất: Rãnh Mariana là một "phòng thí nghiệm" tự nhiên để nghiên cứu các hoạt động kiến tạo mảng, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về động đất và sóng thần.
Khám phá sinh học: Các sinh vật sống ở đây đã tiến hóa các cơ chế sinh học độc đáo để tồn tại. Nghiên cứu chúng có thể dẫn đến những đột phá mới trong y học và công nghệ sinh học.
Rãnh Mariana vẫn là một trong những biên giới cuối cùng chưa được khám phá trên hành tinh của chúng ta. Mỗi chuyến lặn xuống vực thẳm này đều mang về những phát hiện mới, chứng minh rằng chúng ta vẫn còn rất ít hiểu biết về hành tinh mà mình đang sống.
Thế Anh
