NexFuture (15/11/2025): Thoạt nhìn, sâu sừng thuốc lá (tên khoa học: Manduca sexta), hay còn gọi là sâu sừng cà chua, trông gần như đáng yêu. Thân hình mập mạp, màu xanh lam-lục rực rỡ, được trang trí bằng các sọc chéo tinh tế và một chiếc "sừng" màu đỏ đầy kịch tính ở đuôi.
Nhưng bên dưới vẻ ngoài dễ thương đó là một trong những loài sâu bướm phàm ăn nhất mà bạn từng gặp. Đây chính là "cỗ máy" ăn lá đích thực của bất kỳ khu vườn nào.
Kẻ Thù Số 1 Của Vườn Rau: Chuyên Gia "Họ Cà"
Những con sâu này là chuyên gia về "họ Cà" (nightshade). Điều này có nghĩa là chúng gần như chỉ ăn lá của các loại cây như:
Cà chua
Ớt chuông
Khoai tây
Và tất nhiên, cây thuốc lá (nguồn gốc tên gọi của chúng)
Và một khi chúng bắt đầu ăn, chúng không hề dừng lại.
"Cỗ Máy" Phàm Ăn Với Khả Năng Ngụy Trang Đỉnh Cao
Một con sâu sừng duy nhất có thể "dọn sạch" nhiều lá trên một cành cây, chỉ để lại phần gân lá trơ trọi, và chúng làm điều này chỉ trong vài giờ.
Sự tàn phá của chúng diễn ra nhanh đến mức đáng kinh ngạc. Thường thì, những người làm vườn chỉ phát hiện ra thiệt hại những cành cây trơ trụi và vô số "viên phân" màu đen đặc trưng trước khi họ tìm thấy thủ phạm.
Tại sao? Vì chúng là bậc thầy ngụy trang. Màu xanh của chúng hòa lẫn một cách hoàn hảo với thân và lá cây cà chua mà chúng bám vào. Chúng thường treo ngược mình dưới cành lá, khiến việc phát hiện chúng trở nên cực kỳ khó khăn.
Và chúng không chỉ ăn lá. Nếu cơn đói ập đến, chúng sẽ không ngần ngại đào những hốc lớn vào những quả cà chua xanh chưa chín, phá hỏng toàn bộ thành quả của bạn.
Nhưng thiên nhiên luôn có những hệ thống kiểm soát cân bằng.
Khi Kẻ Săn Mồi Trở Thành Con Mồi: Bài Học Từ Ong Ký Sinh
Một trong những kẻ thù lớn nhất (và cũng là "người bạn" tốt nhất của người làm vườn) đối với sâu sừng chính là ong bắp cày Braconid (ong ký sinh).
Đây là một cảnh tượng vừa rùng rợn, vừa kỳ thú:
Một con ong cái nhỏ bé sẽ tìm đến con sâu sừng và dùng vòi của mình để đẻ trứng vào bên trong hoặc ngay trên lưng con sâu.
Khi trứng nở, ấu trùng ong sẽ ăn con sâu từ bên trong, một cách chậm rãi để đảm bảo vật chủ vẫn còn sống.
Sau khi ăn no, các ấu trùng ong sẽ chui ra ngoài da con sâu và tạo ra những chiếc kén trắng nhỏ li ti ngay trên lưng vật chủ.
Một lời khuyên quan trọng cho người làm vườn:
Nếu bạn nhìn thấy một con sâu sừng với chùm kén trắng trên lưng, đừng giết nó! Hãy để nó yên.
Con sâu này dù sao cũng sẽ chết. Nhưng những chiếc kén kia sẽ sớm nở ra một thế hệ ong ký sinh mới. Chúng sẽ bay đi, tìm kiếm những con sâu sừng khác và tiếp tục chu trình bảo vệ khu vườn của bạn một cách hoàn toàn tự nhiên và miễn phí.
Từ Kẻ Phá Hoại Đến "Anh Hùng" Phòng Thí Nghiệm
Bất chấp thói quen phá hoại vườn tược, sâu sừng thuốc lá lại đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong các phòng nghiên cứu trên toàn thế giới.
Chúng là một "mô hình" sinh học lý tưởng, giúp các nhà khoa học nghiên cứu về:
Sự phát triển của côn trùng
Cơ chế hoạt động của cơ bắp khi bay (chúng có hệ cơ cực kỳ phát triển)
Di truyền học và hệ gen
Các phản ứng miễn dịch (cách chúng chống lại ký sinh trùng)
Lời Kết: Vòng Đời Tiếp Diễn
Sau khi ăn uống no đủ, con sâu sừng sẽ chôn mình xuống đất. Vài tuần sau, nó sẽ lột xác lần cuối, biến thành một loài bướm đêm lớn, bay nhanh, được gọi là bướm đêm nhân sư Carolina (Carolina sphinx moth).
Một sinh vật... Là kẻ thù "không đội trời chung" của người làm vườn. Là "anh hùng" thầm lặng của giới khoa học. Và là một lời nhắc nhở nữa rằng ngay cả những sinh vật phiền phức nhất cũng có một vị trí không thể thiếu trong câu chuyện vĩ đại của thế giới tự nhiên.
Thế Anh
