NexFuture (11/11/2025): Cứ 4 người trên thế giới thì có 1 người đang sống chung với bệnh gan nhiễm mỡ hiện được gọi là MASLD. Đây là một "đại dịch" thầm lặng. Trong các trường hợp nghiêm trọng, nó có thể tiến triển thành MASH, gây viêm gan, xơ gan (sẹo hóa) và thậm chí là suy gan.
Trong khi chế độ ăn uống và tập thể dục đóng vai trò quan trọng, các nhà khoa học vừa khám phá ra một cơ chế cấp tế bào có thể là chìa khóa để đảo ngược căn bệnh này. Một nghiên cứu mới từ Thụy Sĩ đã tìm ra cách "sạc lại pin" cho các tế bào gan đang kiệt quệ, mở ra hy vọng về một phương pháp điều trị hoàn toàn mới.
Hiểm họa kép: Từ MASLD đến MASH
Gan nhiễm mỡ (MASLD - Bệnh gan nhiễm mỡ chuyển hóa) là tình trạng chất béo tích tụ quá nhiều trong gan. Đối với nhiều người, nó không gây triệu chứng.
Tuy nhiên, mối nguy hiểm thực sự bắt đầu khi tình trạng này tiến triển thành MASH (Viêm gan nhiễm mỡ chuyển hóa). Lúc này, gan không chỉ béo mà còn bị viêm và tổn thương. Cơ thể cố gắng sửa chữa những tổn thương này bằng cách tạo ra các mô sẹo (xơ hóa). Theo thời gian, các vết sẹo này thay thế các tế bào gan khỏe mạnh, dẫn đến xơ gan và cuối cùng là suy gan.
"Pin Sạc" Tế Bào Gan Bị Cạn Kiệt
Các nhà khoa học từ lâu đã biết rằng ngoài lối sống, các quá trình bên trong tế bào cũng đóng vai trò then chốt. Một trong những thủ phạm chính là sự sụt giảm của NAD+.
NAD+ là gì? Hãy tưởng tượng NAD+ (Nicotinamide adenine dinucleotide) là "pin sạc" thiết yếu cho mọi tế bào. Nó giúp tế bào gan thực hiện hai việc quan trọng:
Tạo ra năng lượng: Chuyển hóa thức ăn thành năng lượng để gan hoạt động.
Sửa chữa hư hỏng: Giúp sửa chữa các tổn thương DNA và duy trì sức khỏe tế bào.
Trong cả MASLD và MASH, nồng độ NAD+ trong gan bị sụt giảm nghiêm trọng. Khi "pin" cạn kiệt, các tế bào gan không thể tự sửa chữa, trở nên căng thẳng và dễ bị tổn thương hơn, khiến bệnh trầm trọng hơn.
Phát hiện đột phá từ Thụy Sĩ
Một nhóm nghiên cứu tại Thụy Sĩ, do Giáo sư Johan Auwerx tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ (EPFL) dẫn đầu, đã quyết định tìm cách "sạc" lại mức NAD+ này.
Họ không nhắm vào NAD+ trực tiếp, mà nhắm vào một loại enzyme cụ thể có tên là ACMSD. Enzyme này kiểm soát việc sản xuất NAD+. Bằng cách điều chỉnh ACMSD, họ có thể "ra lệnh" cho tế bào tạo ra nhiều NAD+ hơn.
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng một loại thuốc thử nghiệm, gọi là TLC-065, để nhắm mục tiêu vào enzyme ACMSD.
Kết quả đáng kinh ngạc trên "Gan nhân tạo"
Kết quả, được công bố trên tạp chí uy tín Nature Metabolism (2025), đã vượt xa mong đợi:
Trên mô hình chuột: Những con chuột được cho ăn chế độ ăn nhiều chất béo (tương tự như nguyên nhân gây MASH ở người) đã phát triển tổn thương gan nghiêm trọng. Tuy nhiên, khi được điều trị bằng thuốc TLC-065, các dấu hiệu tổn thương gan và đáng chú ý là tình trạng xơ hóa (sẹo) đã giảm đáng kể.
Trên "Gan mini" của người: Để xác nhận kết quả, nhóm đã sử dụng các "gan mini" (organoids) được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm từ tế bào người. Khi các gan mini này bị gây bệnh, chúng cũng cho thấy tác dụng chữa lành tương tự sau khi dùng thuốc.
Việc tăng cường NAD+ không chỉ cung cấp năng lượng. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng khi mức NAD+ được phục hồi, khả năng sửa chữa DNA của tế bào gan cũng được cải thiện, làm nổi bật vai trò bảo vệ toàn diện của phân tử này.
Tương lai: Hy vọng mới cho bệnh nhân gan nhiễm mỡ
Mặc dù vẫn cần các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn trên người để xác nhận tính an toàn và hiệu quả, những phát hiện này cực kỳ quan trọng. Lần đầu tiên, chúng ta có một mục tiêu điều trị rõ ràng ở cấp độ phân tử, thay vì chỉ tập trung vào các triệu chứng.
Phát hiện này có thể mở đường cho một loại thuốc mới, không chỉ làm chậm bệnh gan nhiễm mỡ mà còn có khả năng đảo ngược một số tổn thương và sẹo hóa đã hình thành.
____________
Nguồn tư liệu: Auwerx J. et al., Nature Metabolism, 2025 / Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ (EPFL)
Thế Anh
