NexFuture (13/11/2025): Cao huyết áp từ lâu đã được biết đến là "kẻ giết người thầm lặng", âm thầm đe dọa sức khỏe tim mạch và các động mạch. Tuy nhiên, một nghiên cứu quy mô lớn mới đây tại Trung Quốc cho thấy tác động của nó còn vươn xa hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ. Phát hiện này mang lại hy vọng mới: việc kiểm soát huyết áp tích cực có thể là một trong những "chìa khóa vàng" giúp chúng ta bảo vệ trí nhớ và sự minh mẫn khi về già.
Cao huyết áp (tăng huyết áp) là một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn nhất toàn cầu. Nó là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim và suy thận. Nhưng mối liên hệ của nó với sự suy giảm chức năng não bộ, bao gồm cả chứng sa sút trí tuệ (dementia), ngày càng được khoa học làm rõ.
Một nghiên cứu mang tính bước ngoặt từ Bệnh viện Đa khoa số 1 thuộc Đại học Y khoa Trung Quốc, được công bố trên tạp chí y khoa danh tiếng Nature Medicine năm 2025, đã cung cấp bằng chứng thuyết phục nhất cho đến nay.
Phát hiện từ nghiên cứu quy mô "khủng"
Nghiên cứu này không phải là một thử nghiệm nhỏ. Các nhà khoa học đã theo dõi một nhóm dân cư khổng lồ lên tới 33.995 người trưởng thành (từ 40 tuổi trở lên) tại các vùng nông thôn Trung Quốc. Tất cả những người tham gia đều có chung một đặc điểm: bị tăng huyết áp không kiểm soát.
Để tìm ra phương pháp can thiệp hiệu quả nhất, nhóm nghiên cứu đã chia những người tham gia thành hai nhóm:
Nhóm 1 (Chăm sóc tiêu chuẩn): Nhận được sự chăm sóc y tế và các khuyến nghị thông thường.
Nhóm 2 (Can thiệp tích cực): Được quản lý huyết áp một cách chủ động và chặt chẽ bởi các nhân viên y tế cộng đồng đã qua đào tạo. Mục tiêu của nhóm này là đạt được và duy trì huyết áp mục tiêu dưới 130/80 mm Hg.
Kết quả đáng kinh ngạc: Can thiệp sớm tạo ra khác biệt lớn
Sau một thời gian theo dõi, kết quả thu được đã gây ấn tượng mạnh mẽ với giới y khoa. Nhóm được can thiệp tích cực (nhóm 2) cho thấy sự cải thiện vượt trội về sức khỏe não bộ so với nhóm chăm sóc tiêu chuẩn.
Cụ thể, nhóm có huyết áp được kiểm soát chặt chẽ đã:
Giảm 15% nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ (do mọi nguyên nhân).
Giảm 16% nguy cơ suy giảm nhận thức (cognitive impairment).
Điều quan trọng, nhóm can thiệp tích cực cũng ghi nhận ít biến cố bất lợi nghiêm trọng hơn, cho thấy phương pháp điều trị này không chỉ hiệu quả mà còn an toàn.
Không chỉ là hạ huyết áp: "Khiên" bảo vệ thần kinh kép
Một trong những phát hiện hấp dẫn nhất của nghiên cứu nằm ở các loại thuốc được sử dụng. Các loại thuốc chính trong phác đồ điều trị tích cực là thuốc chẹn kênh canxi và thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARBs).
Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng những loại thuốc này có thể mang lại lợi ích "kép":
Tác dụng chính: Hạ huyết áp hiệu quả, giảm áp lực lên thành mạch máu, bao gồm cả các mạch máu mỏng manh trong não.
Tác dụng cộng thêm: Chúng có thể mang lại lợi ích bảo vệ thần kinh (neuroprotective benefits) trực tiếp, vượt ra ngoài tác dụng hạ huyết áp đơn thuần.
Điều này cho thấy mối liên kết giữa sức khỏe tim mạch và sức khỏe não bộ sâu sắc hơn chúng ta tưởng. Một trái tim khỏe mạnh và một hệ thống mạch máu ổn định là nền tảng cơ bản cho một bộ não minh mẫn.
Thông điệp rõ ràng cho tất cả chúng ta
Những phát hiện này nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc quản lý huyết áp tích cực trong việc bảo vệ sức khỏe nhận thức.
Thông điệp rất rõ ràng: Kiểm soát huyết áp không chỉ là để ngăn ngừa đột quỵ và các cơn đau tim. Đó còn là một chiến lược thiết yếu để bảo tồn trí nhớ và sự minh mẫn của chúng ta khi lão hóa.
Mặc dù các nghiên cứu trong tương lai với các đánh giá nhận thức chi tiết hơn là cần thiết, nhưng kết quả này đã đủ mạnh mẽ để đưa ra lời kêu gọi hành động. Việc ưu tiên tầm soát và điều trị tích cực bệnh cao huyết áp có thể là một trong những chiến lược hiệu quả nhất trong cuộc chiến toàn cầu chống lại chứng sa sút trí tuệ.
________________
Nguồn: Nature Medicine, 2025 / Bệnh viện Đa khoa số 1 thuộc Đại học Y khoa Trung Quốc.
(Bài viết này chỉ mang tính chất thông tin, không thay thế cho chẩn đoán hoặc tư vấn y tế chuyên nghiệp. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn về tình trạng sức khỏe của bạn.)
Thế Anh
