NexFuture (26/11/2025): Trong khi nhiều quốc gia trên thế giới đang đau đầu với bài toán nhà tù quá tải và ngân sách giam giữ khổng lồ, thì ở một góc nhỏ của Châu Âu, một "cuộc khủng hoảng" kỳ lạ đang diễn ra: Hà Lan đang thiếu tù nhân trầm trọng.
Kể từ năm 2009, đất nước này đã phải đóng cửa hơn 20 nhà tù. Lý do không phải vì cắt giảm ngân sách, mà đơn giản là các phòng giam trống rỗng. Những hành lang từng vang tiếng sắt thép giờ đây im ắng, hoặc đã được chuyển đổi công năng thành những nơi tràn đầy sức sống.
Điều gì đã tạo nên phép màu này? Phải chăng người Hà Lan bẩm sinh đã lương thiện, hay đằng sau đó là một triết lý tư pháp mang tính cách mạng?
1. Không Phải "Trừng Phạt", Mà Là "Chữa Lành"
Hệ thống tư pháp của Hà Lan không xây dựng dựa trên sự trừng phạt hay trả thù. Thay vào đó, họ tập trung vào một từ khóa duy nhất: Tái hòa nhập (Rehabilitation).
Tư duy của người Hà Lan rất thực tế: Nếu bạn nhốt một người vào lồng sắt, cắt đứt họ khỏi xã hội, tước bỏ nhân phẩm và hy vọng họ sẽ trở nên tốt hơn sau vài năm, bạn đã nhầm. Nhà tù, theo quan điểm truyền thống, thường trở thành "trường đào tạo tội phạm" chuyên nghiệp hơn.
Tại Hà Lan, thẩm phán và các nhà làm luật tin rằng:
"Mục đích của công lý không chỉ là hậu quả của hành động sai trái, mà là trả lại cho xã hội một con người tốt hơn phiên bản trước đó."
2. Bí Mật Của Những Bản Án "Thông Minh"
Tại sao tỷ lệ tái phạm ở Hà Lan lại thấp kỷ lục? Câu trả lời nằm ở cách họ thi hành án.
Giảm Án Tù Giam, Tăng Án Phạt Cộng Đồng
Thay vì tống giam những tội phạm không bạo lực, Hà Lan áp dụng triệt để các hình thức phạt lao động công ích, phạt tiền hoặc án treo. Điều này giúp người phạm lỗi không bị mất kết nối với gia đình và công việc – hai yếu tố quan trọng nhất giữ họ không trượt dài vào con đường tội lỗi.
Vòng Đeo Chân Điện Tử (Electronic Monitoring)
Công nghệ đóng vai trò lớn. Những người phạm tội nhẹ được phép thụ án tại nhà với vòng giám sát điện tử. Họ vẫn có thể đi làm, đóng thuế và chăm sóc gia đình, nhưng bị giới hạn tự do di chuyển. Cách làm này tiết kiệm chi phí giam giữ cho nhà nước, đồng thời giảm thiểu tác động tâm lý tiêu cực lên người phạm tội.
Tập Trung Vào Sức Khỏe Tâm Thần
Hà Lan nhận ra rằng phần lớn tội phạm bắt nguồn từ các vấn đề tâm lý, nghiện ngập hoặc nợ nần. Thay vì nhốt họ lại, hệ thống tư pháp cung cấp các liệu pháp tâm lý, cai nghiện và đào tạo nghề ngay trong thời gian cải tạo. Khi gốc rễ vấn đề được giải quyết, hành vi phạm tội sẽ biến mất.
3. Khi Nhà Tù Biến Thành... Khách Sạn
Một trong những minh chứng thú vị nhất cho sự thành công của Hà Lan là cách họ xử lý những nhà tù bị bỏ hoang.
Khách sạn hạng sang: Nhà tù Het Arresthuis ở Roermond đã được cải tạo thành một khách sạn cao cấp. Những nơi từng là xà lim lạnh lẽo giờ là những căn phòng tiện nghi, nơi du khách trả tiền để trải nghiệm cảm giác "ở tù" sang chảnh.
Nhà ở cho người tị nạn: Khi cuộc khủng hoảng di cư nổ ra tại Châu Âu, nhiều nhà tù trống ở Hà Lan đã trở thành nơi trú ẩn an toàn, sạch sẽ cho hàng ngàn người tị nạn.
Cho thuê nhà tù: Hà Lan thậm chí còn "nhập khẩu" tù nhân từ Bỉ và Na Uy – những nước đang quá tải nhà tù – để lấp đầy các phòng giam trống và giữ việc làm cho nhân viên cai ngục.
4. Bài Học Về Sự Nhân Văn
Nhiều người chỉ trích rằng hệ thống của Hà Lan quá "mềm mỏng". Nhưng người Hà Lan phản bác: "Đây không phải là mềm mỏng, đây là thông minh."
Những con số không biết nói dối:
Tỷ lệ tội phạm bạo lực giảm mạnh.
Tỷ lệ tái phạm thấp hơn nhiều so với các nước Anh, Mỹ.
Xã hội an toàn hơn, chi phí cho bộ máy tư pháp giảm xuống.
Câu chuyện của Hà Lan gửi đi một thông điệp mạnh mẽ đến thế giới: Khi những bức tường định kiến sụp đổ, khi công lý đi kèm với lòng trắc ẩn và cơ hội sửa sai, xã hội sẽ tự chữa lành.
Chúng ta cần những nhà tù để giam giữ cái ác, hay chúng ta cần những cơ chế để khôi phục tính thiện trong con người? Hà Lan đã chọn vế sau, và sự thành công của họ là câu trả lời thuyết phục nhất.
