NexFuture (08/11/2025): Một trong những thành phố độc đáo nhất của nước Mỹ, nổi tiếng với nền ẩm thực, văn hóa đa sắc màu và là cội nguồn của nhạc Jazz, không chỉ đang từ từ sụt lún mà còn đang bị nhấn chìm bởi mực nước biển dâng cao.
Các nhà khoa học vừa đưa ra một cảnh báo nghiêm trọng, tiết lộ một sự thật trớ trêu: chính những nỗ lực bảo vệ thành phố của con người trong quá khứ giờ đây lại đang góp phần khiến thảm họa diễn ra nhanh hơn.
Mối Đe Dọa Kép: Vừa Sụt Lún, Vừa Bị Nhấn Chìm
New Orleans, với biệt danh "Thành phố Trăng Lưỡi Liềm" (Crescent City), tự hào về một "tinh thần đầy sinh khí" có thể tìm thấy trong lịch sử phong phú, nghệ thuật, âm nhạc và văn hóa chiết trung của nó. Ngành du lịch của thành phố cung cấp khoảng 75.000 việc làm.
Tuy nhiên, các nhà khoa học cho biết thành phố đặc biệt này đang gặp rủi ro nghiêm trọng từ nhiều phía.
1. Vấn đề Sụt lún (Subsidence)
Theo nghiên cứu từ NASA và các nhà khoa học tại Đại học Tulane, thành phố New Orleans đang sụt lún với tốc độ đáng báo động: từ 1 đến 2 inch (khoảng 2,5 đến 5 cm) mỗi năm.
Để dễ hình dung, ở tốc độ này, thành phố có thể lún sâu thêm nửa mét chỉ trong vòng 10 năm.
"New Orleans được xây dựng trên vùng đất đầm lầy mềm, được hình thành bởi hàng thế kỷ trầm tích của sông Mississippi," Scott Ploof viết cho tạp chí Big Easy. "Theo thời gian, vùng đất đó tự nhiên nén lại và lún xuống, một quá trình gọi là sụt lún."
2. Nghịch lý "Con người làm tệ hơn"
Nhưng quá trình sụt lún không chỉ thuận theo tự nhiên. "Sự can thiệp của con người đã khiến mọi thứ tồi tệ hơn," Ploof nhấn mạnh.
Một báo cáo từ Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực (JPL) của NASA giải thích rõ nghịch lý này. Vùng đất Đông Nam Louisiana được xây dựng dựa trên một đồng bằng ven biển do sông Mississippi tạo ra. Theo lẽ tự nhiên, quá trình sụt lún sẽ được bù đắp bởi trầm tích mới từ các trận lụt hàng năm của sông và sự bồi đắp của thảm thực vật ngập mặn.
Nhưng một thảm kịch trớ trêu đã xảy ra: "Việc xây dựng các con đê kiểm soát lũ để bảo vệ nền kinh tế Bờ Vịnh và người dân địa phương đã làm gián đoạn nguồn cung cấp trầm tích."
Kết quả là, những con đê được xây nên để bảo vệ New Orleans khỏi lũ lụt giờ đây lại đang ngăn cản quá trình "tự chữa lành" và bồi đắp của vùng đất. Vùng đất không còn được bồi đắp, trong khi quá trình nén và lún tự nhiên vẫn tiếp diễn, dẫn đến sụt lún tịnh (net subsidence) ngày càng tăng.
3. Mối đe dọa từ Biển cả
Vấn đề sụt lún còn bị cộng hưởng bởi một yếu tố đáng sợ hơn: biến đổi khí hậu và nước biển dâng.
Mực nước biển dâng cao trên hành tinh đang nóng lên của chúng ta đang làm vấn đề trở nên trầm trọng hơn. New Orleans vốn đã dễ bị tổn thương bởi lũ lụt và nước dâng do bão. Giờ đây, khi nước biển dâng cao nhấn chìm các vùng đất ngập nước – vốn hoạt động như một "tấm đệm" tự nhiên bảo vệ thành phố – nguy cơ lũ lụt còn trở nên nghiêm trọng hơn bao giờ hết.
Tại Sao Tình Trạng Của New Orleans Lại Quan Trọng?
New Orleans không đơn độc, nhưng tình trạng của họ đặc biệt nguy hiểm. Các thành phố ven biển trên toàn thế giới đều đang phải đối mặt với tác động của một thế giới đang ấm lên, bao gồm nước biển dâng và các cơn bão "tăng áp".
Nhưng New Orleans phải đối mặt với những mối đe dọa đó cộng thêm với vấn đề sụt lún nội tại. Họ đang bị tấn công từ cả hai phía: từ trên mặt đất lún xuống và từ dưới biển nước dâng lên.
Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) đã dự báo mực nước biển sẽ dâng từ 1,4 đến 2,8 feet (khoảng 0,42 đến 0,85 mét) vào cuối thế kỷ này. Thậm chí, một kịch bản xấu nhất có thể chứng kiến mức tăng vọt gần 7 feet (khoảng 2,1 mét).
Điều này sẽ làm thay đổi hoàn toàn các tiểu bang ven biển, và phần lớn Louisiana có nguy cơ bị nhấn chìm vĩnh viễn.
Chúng Ta Có Thể Làm Gì?
Việc bổ sung các nghiên cứu sẽ giúp tập trung vào các vấn đề phức tạp mà các thành phố như New Orleans phải đối mặt. Đại học Tulane gần đây đã nhận được khoản tài trợ 3,2 triệu USD để nghiên cứu cách thức nước biển dâng sẽ tác động đến hơn 1.800 cơ sở quân sự trên toàn thế giới. Hy vọng rằng dữ liệu thu thập được từ các nghiên cứu như thế này sẽ giúp các quan chức đưa ra quyết định về cách họ có thể khắc phục các vấn đề ở New Orleans.
Trên bình diện rộng hơn, việc thoát khỏi sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng bẩn và nắm lấy các lựa chọn tái tạo là rất quan trọng.
Ở cấp độ cá nhân, các quyết định của chúng ta có thể là một phần của giải pháp.
Lắp đặt các tấm pin mặt trời.
Sử dụng bếp từ thay vì bếp gas truyền thống.
Chọn một chiếc xe điện (EV) cho lần mua xe tiếp theo.
Đây đều là những cách nhỏ để chúng ta có thể giúp giảm thiểu ô nhiễm giữ nhiệt—và những hành động này sẽ không còn nhỏ khi có đủ nhiều người cùng thực hiện.
Thế Anh
