Quá Khứ Không Hề Cố Định: Thí Nghiệm Lượng Tử Chấn Động Hé Lộ Thời Gian Có Thể "Chảy Ngược"
NexFuture (16/10/2025): Trong suốt lịch sử nhân loại, chúng ta luôn sống với một niềm tin nền tảng không thể lay chuyển: Quá khứ là bất biến. Những gì đã xảy ra thì không thể thay đổi. Mũi tên thời gian chỉ bay về một hướng duy nhất từ hôm qua đến hôm nay và tới ngày mai. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu niềm tin cốt lõi đó bị lung lay tận gốc bởi chính khoa học?
Trong một phòng thí nghiệm vật lý lượng tử tiên tiến, các nhà nghiên cứu vừa công bố một phát hiện đáng kinh ngạc có thể viết lại mọi định luật vật lý mà chúng ta từng biết: Những lựa chọn được đưa ra ở hiện tại dường như có khả năng ảnh hưởng đến kết quả đã xảy ra trong quá khứ.
Thí Nghiệm "Ma Quái" Thách Thức Thực Tại
Phát hiện chấn động này được quan sát trong một phiên bản cải tiến của thí nghiệm xóa lượng tử lựa chọn trễ (delayed-choice quantum eraser), một trong những thí nghiệm kỳ lạ và khó hiểu nhất của cơ học lượng tử.
Để giải thích một cách đơn giản, các nhà khoa học đã quan sát hành vi của các hạt hạ nguyên tử như photon (hạt ánh sáng). Họ phát hiện ra rằng các hạt này hành xử khác nhau một cách kỳ lạ tùy thuộc vào việc các nhà khoa học có quyết định quan sát chúng hay không. Điều đáng nói là, quyết định đo lường hay không đo lường này được đưa ra sau khi hạt photon đã đi qua chặng đường của nó và hoàn thành hành trình trong quá khứ.
Nói cách khác, "lịch sử" trước đó của hạt photon dường như đã thay đổi dựa trên một lựa chọn được thực hiện trong tương lai.
Thực Tại Chỉ Được Quyết Định Ở Hiện Tại?
Kết quả này gợi ý một ý tưởng vô cùng phi trực giác: Dường như thực tại không hề được "khóa chặt" cho đến khi sự quan sát ở hiện tại hoàn thành vòng lặp. Quá khứ vẫn ở trạng thái không chắc chắn—linh hoạt cho đến khi hiện tại quyết định câu chuyện mà nó muốn kể.
Hãy tưởng tượng bạn ném một viên sỏi xuống hồ. Vết gợn sóng lan ra là kết quả của hành động trong quá khứ. Nhưng trong thế giới lượng tử, dường như việc bạn quyết định nhìn vào vết gợn sóng sau đó lại có thể thay đổi cách viên sỏi rơi xuống nước trước đó.
Khám phá này đang làm rung chuyển nền tảng của vật lý học.
Nếu thời gian không phải là một dòng chảy tuyến tính, liệu mối quan hệ nhân-quả có phải chỉ là ảo ảnh?
Liệu vũ trụ có đang tự viết lại chính nó trong từng khoảnh khắc, đan dệt quá khứ và hiện tại lại với nhau theo một cách mà chúng ta chưa từng tưởng tượng?
Từ "Hành Động Ma Quái Từ Xa" Đến "Hành Động Ma Quái Xuyên Thời Gian"
Nhiều thập kỷ trước, Albert Einstein đã gọi hiện tượng vướng víu lượng tử là "hành động ma quái từ xa" (spooky action at a distance), bởi ông không thể chấp nhận việc hai hạt có thể kết nối và ảnh hưởng đến nhau tức thời dù ở cách xa hàng vạn dặm.
Giờ đây, các nhà khoa học có thể đang phải đối mặt với một thứ còn kỳ lạ hơn: hành động ma quái xuyên thời gian (spooky action across time).
Thí nghiệm này không chỉ bẻ cong các quy tắc vật lý. Nó thách thức niềm tin sâu sắc nhất trong tâm thức con người – rằng quá khứ là cố định và không thể thay đổi. Chúng ta có thể đang sống trong một vũ trụ không ngừng tự viết lại chính mình, nơi quá khứ, hiện tại và tương lai không phải là ba miền riêng biệt, mà là một tấm thảm lượng tử được dệt lại trong từng khoảnh khắc. Khoa học vừa mở ra một cánh cửa, và phía sau đó, thực tại phức tạp và kỳ diệu hơn rất nhiều so với những gì chúng ta từng dám mơ tới.
Thế Anh
